De gigantische leegte in de artistieke agenda

Door: Anouk ter Heegde

Tijdens mijn MBO opleiding heb ik stage gelopen bij de Tetem Kunstruimte. Een kunstinstelling waar technologie en de mens centraal staat. Daar heb ik Ella Buzo, Thom Floris en Jacco Borggreve ontmoet. Zij werken allemaal in de mediakunst. Kunst gericht op voornamelijk technologie in correlatie met de mens. Na de eerste corona lockdown vroeg ik mij af hoe zij door de lockdown zijn gegaan. Daarom heb ik weer contact gezocht. Om te weten hoe zij met de grote leegte in hun agenda zijn omgegaan.

Thom Floris is kunststudent, muziekmaker. Nadat hij MBO fotografie had afgerond, is hij gaan studeren aan de AKI in Enschede. Naast studeren is hij DJ. Hij heeft opgetreden op Gogbot, een groot kunstfestival in Enschede. Ik interviewde hem achter zijn bureau. Hij vertelde mij over zijn huisgemaakte werkplaats, zijn curatorschap voor het Allée Rentrée festival afgelopen september en het missen van de optredens.

“Ik was voor de coronapandemie druk bezig met optreden en netwerken. Al een tijd liep ik rond met de gedachten om dieper te gaan in mijn kunst. Wat ik al veel doe op de AKI. Door de eerste lockdown kon dat. Eerst vond ik het fijn om tot mijzelf te komen, maar ik merkte al snel ik het gedwongen voelde. Als je weer onder de mensen wil komen, is het lastig om dit te zoeken en ook te vinden.  

Corona heeft mij ook gebracht dat ik andere bronnen gebruik om inspiratie op te doen. Mijn eigen gedachten en de leefomgeving waar ik nu 90% van de tijd bevind en dus ook waar ik mijn inspiratie uit haal. Ook kan ik nu niet zeggen dat ik even een optreden ga geven, of een festival kan gaan opbouwen. Ik was echt geforceerd om bezig met zijn met mijn eigen kunst. 

 Mijn kunstproject waar ik mee bezig ben, is het maken van een animatronic, een robotisch figuur die kan bewegen. En alles zat tegen. Ik had materiaal en werkruimte nodig en dat was moeilijk te vinden. Ik heb uiteindelijk mijn woonkamer omgebouwd tot een metaalwerkplaats. Ik heb mijn lichaam gebruikt als bankschroef om het aluminium te bewerken. Het was superleuk om doen, maar misschien toch wel gevaarlijk. Ik ben nu alleen op het punt dat ik afhankelijk ben van de werkplaatsen op school. Dus voorlopig ben ik bezig met andere projecten. In september was ik vooral bezig weer met muziek. Ik stond op Gogbot en cureerde het muziekprogramma op het cultuur festival Allée Rentrée, een cultuurfestival in Enschede. Ik vond het een hele eer om dit te doen. Hieraan merkte ik dat ik als een naam voor mijzelf aan het bouwen ben.” 

Ella Buzo is programmeur digitale cultuur bij TETEM. TETEM is een kunstruimte waar digitale kunst wordt gemaakt en tentoongesteld. 13 maart ging TETEM dicht voor publiek. Door de creativiteit die in TETEM broeit kwam al snel het plan om via een robot toch de tentoonstelling te openen. Hiermee haalden zij de landelijke media. Naast de robot bezoeken, probeert de kunstruimte ook mensen vanuit buiten de openingstijden te bereiken door digitale tentoonstellingen te maken. In begin december ging het derde hoofdstuk van Playbour open.

“De eerste lockdown voelde als iets onwerkelijks. Tegen half zes ging de deur voor het publiek dicht en zaten wij nog in Tetem. Wat is dit? Hoe gaan wij hier mee om? Ter plekke besloten wij om geen evenementen en andere programma’s af te blazen. Wij wisten ook niet hoe alles door ging maar er zou een oplossing komen. Persoonlijk had ik geen idee wat de lockdown zou betekenen. Het was een ‘hit in your face’ en de impact komt pas later. Al snel dacht ik na over hoe ik de twee exposities wel kon laten bezichtigen. Eén was net geopend. Ik wist uit het verleden dat wij een zelfbesturende robot hadden gebruikt bij een opening. En die zelfbesturende robot was de oplossing om één van de tentoonstellingen open te laten. Alleen een nadeel, hij moet wel op een vlakke vloer zonder obstakels rijden. Daarom kon de tweede expositie van Hackers & Designers, waarvoor we een groot platform hadden gebouwd, helaas niet open gaan met de robot. De eerste tentoonstelling die wel met de robot open ging was The Swarm van Anne de Boer. Het was een succes! Het sloot ook aan de actuele situatie in de wereld. The Swarm ging over zwermgedrag  van dieren die met uitsterven worden bedreigd. De robot was een vernieuwde manier om een tentoonstelling te bezoeken.

Doordat onze wereld van prikkels naar pixels is gegaan, werden onze schermen de toegang tot de wereld. Daarom hebben wij besloten om de robot al mee te nemen in de volgende tentoonstellingen. Kunstenaars denken al vanaf het begin aan hoe zij die ‘robotbezoeker’ ook een unieke ervaring kunnen geven. Nu hebben wij een tentoonstelling klaar die in de nieuwe stijl is. Deze tentoonstelling The Factory of Electric Dreams is te bekijken als fysieke en digitale bezoeker. Een andere manier om een tentoonstelling te ervaren was voor ons om een online tentoonstelling te creëren. Ontwerpersduo The Rodina zou een fysieke tentoonstelling maken voor juni, maar in maart zagen wij al dat dit niet realistisch was. Daarom hebben wij ze gevraagd om een online tentoonstelling te maken die ook interactief is. Deze tentoonstelling over playbour (een hybride vorm van spelen (play) en werken (labour)) was weer een actuele tentoonstelling omdat onze wereld langzaam is verschoven naar een virtuele wereld waar de grenzen tussen werk en vrije tijd steeds meer vervagen.”

Jacco Borggreve is media- en performance artist. Tegenwoordig studeert hij aan de koninklijke academie van de beeldende kunst. Hij heeft de hele wereld over gereisd en moest door het coronavirus terug naar Nederland. Zijn agenda vol grootse plannen veranderde in een gigantische leegte. Dit heeft hem laten nadenken over zijn eigen maakproces.   

 “In januari was ik in Hongkong. Het was de bedoeling dat ik daar een tijd zou blijven. Ik werkte als zelfstandige in het onderwijs en de planning liep langzaam leeg. Door de protesten en corona was het advies van BuZa om terug te keren naar Nederland. Eenmaal terug had ik maar één gedachte: Ik wil hier niet zijn! De afgelopen jaren ben ik de hele wereld over gereid om dan nu hier verankerd in Nederland te zijn was vervelend. Mijn geplande reizen naar Canada en Korea gingen niet door. Ik ging van een volle agenda naar een gigantische leegte. Voor subsidies kwam ik gelukkig in aanmerking. Maar corona heeft mij teruggebracht naar het nadenken over mijn tempo van werken. Ik werk voor deadlines en presentaties en deze vielen weg. Ik had geen idee wat ik moest doen met de leegte in mijn agenda. Dit confronteerde mij met mijn maakproces.  

Want wat maak je als je geen tentoonstellingen hebt? Ik ben gaan studeren in Den Haag. Ik dacht na over wat ik wil doen. Ik ben gaan nakijken over online performance. Vorige week heb ik mijn eerste symposium gegeven. Ik spreek vaak non-verbaal en ben bewust van het publiek. Daarom is het een rare gewaarwording, want je kijkt alleen in een webcam. Het idee van verbinden en praktische zaken zijn lastig. Corona is voor mij van belemmering naar mogelijkheid gegaan en nu is het een centraal thema in mijn werk.” 

lees ook: Ik mis de magie