Neutraal blijven: “Het land is oprecht genocide aan het plegen in de 21ste eeuw”
“Er zijn 3000 Oeigoeren in Nederland. Dat is eigenlijk een heleboel voor een kleine bevolkingsgroep. Het is niet voor al die mensen het geval dat zij zich over de situatie uitspreken. Bij vele heerst best wel veel angst voor hun familieleden in China en wat daar mee kan gebeuren. Heel veel mensen willen gewoon een nieuw leven opstarten in een nieuw land. Ze willen zich niet bezighouden met dit soort dingen Het is wel verandert sinds de concentratiekampen zijn opgekomen in 2017. Dat was zo ingrijpend en zo heftig voor zoveel mensen, dat meer mensen de behoefte voelde om zich hierover uit te spreken.”
Alerk Ablikim (22) is één van de 3000 eerdergenoemde Oeigoeren die in Nederland wonen. In september 2007 kwam hij naar Nederland toe. Hij komt uit de stad Ürümqi, in de provincie Oost-Turkestan. Bij velen beter bekend als Xinjiang, wat letterlijk betekend ‘nieuw grensgebied’. In Oost-Turkestan heeft China ‘heropvingskampen’ vol met Oeigoeren. Volgens China zijn deze kampen nodig om ‘extremisme’ aan te vechten, maar als je het aan Alerk vraagt wordt er in deze kampen genocide gepleegd.
Alerk kwam er in 2017 achter dat zijn eigen vader vast zat in een kamp. Hij spreekt zich echter pas sinds 2019 uit over de situatie in China. “Dat komt omdat ik niet op een leeftijd was waarop ik er goed over kon nadenken. Ik kon het niet goed voor mezelf op papier zetten. Ik moest er dus eerst zelf mee aan de slag voordat ik het aan de rest van de wereld kon verkondigen. Uiteindelijk ging ik studeren en als je gaat studeren ga je je ook afvragen wat je met je leven gaat doen. In mijn geval was het ook zo dat ik toen realiseerde hoeveel geluk ik heb. Dat ik hier kan doen wat ik wil en dat ik hier vrij kan leven, terwijl mijn familieleden en mijn vrienden in China dat niet zouden kunnen. Die oneerlijkheid is een deel van de redenen waarom ik heb besloten mij hierover uit te gaan spreken”, aldus Alerk.
“De nummertjes vertellen geen verhaal en de mensen wel. Dat is ook een rol van de journalist om menselijke aspecten te plaatsen.”
Alerk komt sinds een paar jaar sterk op voor de Oeigoeren in China. Dit is iets wat niet iedereen durft of doet, ook journalisten niet. Het is een ingewikkeld onderwerp en veel journalisten weten niet hoe ze het moeten benaderen. Blijf je neutraal of schend je dan mensenrechten? Volgens Alerk moet je zowel objectief als subjectief zijn als je als journalist over dit onderwerp praat. “Ik denk dat in het onderzoek naar de feiten het heel goed is als mensen neutraal blijven. Je ziet dat die, zeker vanuit de Chinese kant, worden gepolitiseerd. Al die satellietbeelden die we hebben, al die interne Chinese documenten, ze proberen het allemaal weg te stoppen. Tegelijkertijd is het ook zo dat het eraan ligt hoe je objectief of neutraal definieert. Deze situatie is iets wat mensen aan gaat en het gaat om menselijk leiden, menselijke emotie. Er zijn miljoenen mensen in concentratiekampen, dat moet een bepaalde emotie voor mensen omhoog brengen. De nummertjes vertellen geen verhaal en de mensen wel. Dat is ook een rol van de journalist om menselijke aspecten te plaatsen. Het is niet dat ik volledig zeg het een of het ander. Er moet objectiviteit zijn in het onderzoek naar de feiten, maar tegelijkertijd om het onderwerp goed te begrijpen moet er menselijk element zijn en dat is bijna per definitie subjectief.”
Het is duidelijk dat er gevolgen aanhangen als je China tegenspreekt. Zo is D66’er Sjoerdsma verbannen uit China omdat hij niet over heropvoedingskampen spreekt, maar het genocide noemt. Het is dus logisch dat ook Journalisten bang zijn voor de macht die China heeft. “Die angst die zij voelen voor de Chinese overheid is precies de reden waarom ze zich er wel over moeten uitspreken”, vertelt Alerk. Hij snapt het aan de andere kant ook dat journalisten het om persoonlijke redenen niet doen. “Als mensen nog naar China willen, ondanks dat het een land is die genocide pleegt, dan moet je je niet erover uitspreken. Het is een afweging die je moet maken.”
Alerk is blij met hoe de media tegenwoordig omgaat met de situatie. Al zijn er nog kleine dingen die beter kunnen, zoals het gebruiken van de naam Xinjiang of de benaming Chinese-moslims in plaats van Oeigoeren, want niet alle Oeigoeren zijn moslims. Wel merkt Alerk nog één ding op binnen de media dat kan veranderen. “De kampen zijn er sinds 2017. Zover we het weten zijn de kampen groter geworden en zijn er meer mensen die er in aanraking mee komen. Dat betekent dat wij nu, 5 jaar later, eigenlijk niks hebben veranderd. Je ziet dat er wel verandering is in hoeveel mensen de situatie kennen. Toch is er nog niks aan gedaan en daar heeft de media ook een rol in. De situatie tussen Israël en Palestina kwam heel erg groot in het nieuws, omdat het heel actueel was. Uiteindelijk zijn er 130 mensen omgekomen, wat verschrikkelijk is, maar in een genocide is dat natuurlijk veel meer. Het land is oprecht genocide aan het plegen in de 21ste eeuw. Er heerst dus een prioriteitsverschil. We haken te snel af naar andere dingen. Dat prioriteitsverschil is belangrijk, want dat laat ons ook verkeerd nadenken over situaties. Het voelt dan juist ver weg, omdat we andere dingen voor ons hebben waar we ons meer zorgen over maken.”
“Er valt nog heel veel te doen en ik heb het gevoel dat meer mensen uit de Nederlandse bevolking denken dat het tijd wordt om er iets aan te gaan doen.”
Volgens Alerk gaat de media de goede kant op. Zijn focus ligt nu dan ook bij de politiek. Die heeft volgens hem te lang zijn ogen dicht kunnen houden. Dit gebeurt vooral omdat China voor het westen een belangrijk handelsland is. “Er valt nog heel veel te doen en ik heb het gevoel dat meer mensen uit de Nederlandse bevolking denken dat het tijd wordt om er echt iets aan te gaan doen. Het is de politiek die daar wat langzamer in is. Maar zelf in de politiek verandert dat nu. Dat is ook te danken aan het nieuws dat opgekomen is en het activisme wat wordt georganiseerd.” Voorlopig is Alerk dus nog niet klaar met zijn strijd. Voor hem is de machtige handelspositie van China dan ook geen reden om te stoppen: “Het laat mij niet tegenhouden.”
